Ülkemizde iş dünyası ve iş hayatına dair birçok kuruluş olmasının güzelliği bir yana, iş ahlakı konusunda esaslı çalışmalar yapmak, iş dünyasının aktörlerini ilkesel duyarlılıklarla bir araya getirmek başka bir güzelliktir. Türkiye’de bu güzelliği oluşturan İGİAD (Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği), üyelerine ve iş dünyasına bir değerler sistemi sunmakta, iş ahlakının geliştirilmesi noktasında verimli ve örnek çalışmalar yapmaktadır.

İGİAD olarak, bu misyona katkı sunmak, üyelerimizi normatif olarak muhatap oldukları yasalar ve uygulamalarla, inanç ve vicdanî sorumluluk olarak da İslam Hukukunun son kanunlaştırma hareketinin tecellisi, İslami iktisadın ve Müslüman girişimci bilincinin ana ilkelerini ortaya koymuş olan MECELLE (Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye)’nin evrensel ilkelerden oluşan ilk 99 maddesi içinde yer alan iş ahlakı ve borçlar hukuku kurallarıyla buluşturmak istedik.

Toplumumuz, her ne kadar yürürlükte olan hukuk kurallarına ve yasalara uymakla yükümlü olsa da, bu yasaların ve uygulamaların çoğu zaman İslam Hukuku kural ve uygulamaları ile benzerliği de bir gerçektir. Toplumların zorlama ile de olsa, çağdaş formatlamalara tabi tutulması, resepsiyona uğratılması, her toplumda aynı sonuçları vermemektedir. Nitekim resepsiyon şeklinde dayatmaların devrim adı altında topluma sunulması, günümüzde “tutan – tutmayan devrimler” söylemini oluşturmuştur. 1500 yıllık uygulaması ile İslam Hukukunun toplumda derin izler ve uygulamalar bırakması, bu topluma inanç ve ahlaki değerlerin zaman zaman hatırlatılmasını, Modern Hukuk ile İslam Hukukunun uyumlu uygulanması için örnek uygulamaların sözde kalmaksızın yazıya da dökülmesini gerekli kılmaktadır.

Bu gereksinimden hareketle, iş dünyamızın ve üyelerimizin geçmişten bu yana süzerek getirdiği hukuk ve ahlak değerlerini modern hukukla karşılaştırmalı olarak hizmete sunmak istedik. Bu arzumuz, Eğitim Komisyonumuzca, ‘hukuka hizmet’ ve ‘hukukun yaygınlaştırılması’ sorumluluğu kapsamında yerine getirilerek, tüm üyelerimize ve iş dünyamıza kazandırılmıştır. 

Bu çalışmada, MECELLE’nin akitler ve zararlarla ilgili temel maddelerindeki; 

Madde 2: İşler maksadlarına göredir.

Madde 3: Akitlerde itibar edilen kast ve manalardır lafız ve kalıplar değildir.

Madde 7: Zarar kadim olmaz.

Madde 8: Berati zımmet asıldır.

Madde 17:Meşakkat kolaylığı celbeder.

Madde 18: İş daralınca genişlendirilir.

Madde 19: Zarar vermek ve zarara zararla karşılık vermek yoktur.

Madde 20: Zarar izale edilir.

Madde 25: Zarar misli ile izale edilmez.

Madde 26: Umuma zarar veren şeyi def için hususi zarar tercih edilir.

Madde 27: Şiddetli zarar daha hafifi ile izale edilir.

Madde 28: İki fesat tearuz edince hafif olanı işlenmekle zarar bakımından büyüğüne riayet edilir.

Madde 29: İki şerrin en hafifi tercih edilir.

Madde 30: Fesadı def etmek menfaati celp etmekten daha evladır.

Madde 31: Zarar imkân miktarıyla def edilir.

hükümleri, modern Borçlar Hukukumuzun hükümleriyle karşılaştırmalı olarak incelenmiş, istifademize sunulmuştur. 

Elinizdeki çalışma İGİAD Eğitim Komisyonu üyemiz Sayın Av. Muharrem Balcı’nın başkanlığını yaptığı kardeş kuruluşumuz HUKUK VAKFI tarafından, Hukuk Vakfı’nın değerli gönüllü hukukçu araştırmacılarınca hazırlanmıştır. Bu çalışmanın organize ve editörlüğünü yapan Eğitim Komisyonu üyemiz Hukuk Vakfı Başkanı Av. Muharrem BALCI’ya, bir diğer editör olarak Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Numan TEKELİOĞLU’na, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları Grubu öğrencilerinden Ümmügülsüm KILINÇ, Şüheda DOĞAN, Sümeyye KESER, Merve Şevval BALCI, Emir Ali SPOR ve Ali İzzet BÜLBÜL’e teşekkürü borç biliyor, çalışmalarının devamını diliyoruz.

Ayhan KARAHAN

İGİAD Başkanı