Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD) tarafından yapılan araştırma sonucunda İstanbul’da ortalama büyüklükte bir ailenin, insani şartlarda aylık geçimini sağlayabilmesi için İnsani Geçim Ücreti (İGÜ), 2022 yılı için 5.303 TL olarak belirlendi.
İGİAD İnsani Geçim Ücreti (İGÜ) Tespit Komisyonu, her yıl Aralık ayında yaptığı bir araştırma ile Türkiye’de farklı bölgelerdeki ailelerin geçinebilmesi için gerekli olan insani geçim ücret seviyesini tespit ediyor. İGİAD 2004 yılından beri ileri yöntemlerle İnsani Geçim Ücretini hem bölgesel hem de ulusal düzeyde hesaplamaktadır. İGÜ, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İstatistiki Bölge Sınıflaması’nda yer alan 12 farklı bölge için hesaplanmaktadır.
İki çocuklu dört kişilik bir ailenin onurlu bir yaşam sürebilmesi için aylık insani geçim maliyetinin hesaplanmasından hareketle yapılan bu araştırma, bir ailenin; gıda, giyim, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar, mobilya, ev aletleri ve ev bakımı, sağlık, ulaştırma, haberleşme, eğlence ve kültür, eğitim hizmetleri ve sair harcamalarını içermektedir. TÜİK tarafından üretilen veriler kullanılarak yapılan hesaplamalara göre, işverenlerin İstanbul’daki bir iş görene ailesini geçindirebilmesi için aylık toplam asgari 5303 TL ödemesi gerekmektedir. Tespit edilen İGÜ rakamı; SGK, vergi ve devlet tarafından karşılanan eğitim giderlerini içermemektedir.
İGİAD, bu rakamı iş görene verilmesi gereken asgari insani geçim ücreti tutarı olarak işverenlere tavsiye etmektedir.
İGİAD, iş görenlere ödenen insani geçim ücretini helal kazancın adil paylaşımı çerçevesinde; toplumsal dayanışma ve refah seviyesi açısından önemli bir gösterge olarak kabul etmektedir. Kurucuları arasında işverenlerin yanı sıra iş görenlerin de olduğu İGİAD, yürürlükte olan asgarî ücret anlayışı yerine onurlu bir yaşamı garanti eden insani geçim ücret yaklaşımının kabul görmesi gerektiğini düşünmektedir. İGÜ uygulamasında işverenlerin daha duyarlı olmaları konusunda çağrıda bulunan İGİAD, İGÜ sayesinde çalışanların ücretlerinin sürekli iyileştirilmesini amaçlamaktadır.
2021 hem sağlık açısından hem de iktisadi gelişmeler açısından zor bir yıl oldu. Özellikle kur ve fiyat düzeylerinde yaşanan dalgalanmalar işveren ve işgören tüm kesimleri derinden etkiledi. İktisadi olarak geçtiğimiz dar boğaz ve yüksek enflasyon son aylarda geleceğe dair beklentileri bozarak krizin derinleşmesine yol açtı. Küresel olarak yaşanan gıda arzındaki düşüşle birlikte özellikle gıda fiyatlarında yukarı yönlü ani hareketleri tecrübe ettik. 2021 Ocak-Aralık aylarında gıda fiyatlarındaki artış, hane tüketiminde mutfak harcamaları önemli yer tutan asgari ücretli çalışan 7 milyon için alım gücünün neredeyse yarı yarıya düşmesine sebep oldu. Bu arada konut, ulaşım ve diğer sektörlerde de orantısız artışlar gıda merkezli İGÜ hesaplamalarını da zorlaştırdı. Yaşanan dalgalanmalar, yıl içerisindeki ani fiyat artışları ve yıl içi gıda fiyatları ortalamalarının mevcut gıda fiyatlarından yüksek sapma göstermesi nedeniyle, 2021 yılı için İGÜ hesaplaması sadece İstanbul göz önüne alınarak yapılmıştır. İstanbul için hesaplanan İGÜ’nün diğer bölgeler için de bu yıl tavsiye edilmesine karar verilmiştir. Fiyat hareketleri nedeniyle alım gücünün her ay düşmesi sebebiyle bu ücretin diğer bölgelerde de uygulanması yıl içerisinde ortalama alım gücünün korunması için küçükte olsa bir destek olacağına inanılmaktadır.
Bu yıla mahsus olmak üzere, İGİAD asgari ücretlerde güncellemenin sadece Ocak ayında değil, Haziran ayında da yapılmasını tavsiye etmektedir. İlk altı aylık enflasyonun yol açtığı reel gelir kaybının, Haziran ayında değerlendirilerek ücretlerde yeniden değerlemenin yapılması gerekmektedir.
İNSANİ GEÇİM ÜCRETİ (İGÜ) NEDİR?
“Helal Kazancın Adil Paylaşımı”
“Helal kazancın adil paylaşımı” ilkesini benimseyen İGİAD, piyasa şartları uygulaması yerine alternatif İGÜ – İnsani Geçim Ücreti uygulamasını geliştirmiştir. İGÜ, farklı bölgelerde ortalama büyüklükteki ailelerin insanca geçimini sağlayacağı taban ücret seviyesidir. Bu uygulamanın temeli, alt gelir grubundaki işgörenlerin insanca yaşam standardına erişmesine yardımcı olmaktır. İGÜ, aynı zamanda, işverenin, yanında çalıştırdığı işgörenleri yoksulluğa mahkûm etmemesi, üretilen artı değerin adil bir şekilde paylaşılması ve bu sayede iş ortamındaki motivasyonun arttırılması gereğini ortaya koymayı amaçlayan bir uygulamadır.
İGİAD, işveren ve işgören gibi ana unsurlarının kazanca katkıları oranında ve oluşan kârı hakkaniyet çerçevesinde paylaşılmasını, adil ve hak merkezli bir iş hayatının gerçekleşmesi için asgarî şart olarak görmektedir. Bu prensip hem inanç hem sosyal dayanışma hem de işletme veriminin artırılması açısından önemlidir. Bu sayede hakkaniyete dayalı ve adil bir paylaşım gerçekleşmiş olacak, toplumsal barışın ve düzeyli bir kalkınmanın önü açılacaktır.
İGÜ uygulamasında piyasa şartları değil hakkaniyet, yardımlaşma ve ücretin yeterliliği esas alınmaktadır. Özellikle emek arzının yoğun olduğu ülkemizde piyasa mekanizmasının çalışanların aleyhine bir durum oluşturduğu açıktır ve bu çok yoğun bir şekilde istismar edilmektedir. Burada istismar, tek taraflı olmamakla birlikte işveren tarafı uygulayıcı taraf olarak daha fazla önem taşımaktadır.